FCA (Free Carrier) Nedir?
FCA, “Free Carrier”ın kısaltmasıdır ve uluslararası ticarette kullanılan bir teslim şeklidir. INCOTERMS (Uluslararası Ticaret Terimleri) 2020’de yer alan bir terimdir. FCA, satıcının, malları, alıcının taşıyıcısına teslim etmekle yükümlü olduğu bir teslim şeklidir.
FCA’nın Özellikleri:
Teslim Yeri:
FCA terimi kullanıldığında, satıcının malları belirlenen yerde (örneğin bir depo, fabrika, terminal vb.) alıcının taşıyıcısına teslim etmekle yükümlü olduğu anlaşılır. Teslim yerinin net olarak belirtilmesi önemlidir.
Riskin Transferi:
Satıcı, malları belirtilen yerde ve zamanda taşıyıcıya teslim ettiğinde risk alıcıya geçer. Yani, bu teslimden sonra ortaya çıkabilecek herhangi bir zarar veya hasardan satıcı sorumlu değildir.
Masrafların Dağılımı:
Satıcı, malın taşıyıcıya teslim edilene kadar olan tüm masrafları karşılar. Ancak, taşıyıcıya teslim edildikten sonraki masraflar (örneğin, uluslararası taşıma masrafları, sigorta masrafları vb.) alıcı tarafından karşılanmalıdır.
Gümrük İşlemleri:
Eğer malların ihraç için gümrükten çıkış işlemleri gerekiyorsa, bu işlemleri ve masrafları satıcı üstlenir.
FCA’nın Kullanıldığı Durumlar:
FCA terimi, hem deniz taşımacılığında hem de diğer taşıma yöntemlerinde (karayolu, demiryolu, hava yolu) kullanılabilir. Ancak, FCA genellikle konteyner taşımacılığında veya çoklu taşıma modları kullanıldığında tercih edilir.
FCA’nın Avantajları:
Esneklik:
FCA, hem deniz taşımacılığında hem de diğer taşıma yöntemlerinde kullanılabilir olmasıyla esnek bir teslim şeklidir.
Net Sorumluluk Dağılımı:
FCA’da riskin ve maliyetlerin ne zaman ve nerede alıcıya geçeceği net bir şekilde belirlenmiştir. Bu, tarafların potansiyel anlaşmazlıkları önlemelerine yardımcı olur.
Kontrol:
Alıcı, taşıma süreci üzerinde daha fazla kontrol sahibi olur çünkü kendi taşıyıcısını seçme hakkına sahiptir.
FCA’nın Dezavantajları:
Maliyet Bilinmezliği:
Alıcı için taşıma maliyetlerinin tam olarak ne olacağını önceden bilmek zordur, çünkü bu maliyetler alıcının seçtiği taşıyıcıya ve servise bağlı olarak değişiklik gösterebilir.
Kompleksite:
Birden fazla taşıma modu kullanılıyorsa (örn. karayolu ve deniz yolu), alıcının her bir taşıma modu için ayrı ayrı düzenlemeler yapması gerekebilir.
FCA ve Diğer Teslim Şekilleri Arasındaki Fark:
FCA, FOB (Free On Board), CIF (Cost, Insurance and Freight) gibi diğer INCOTERMS terimleriyle karşılaştırıldığında farklılık gösterir. Örneğin, FOB’te satıcının yükümlülüğü malları gemiye yüklediği andır, ancak FCA’da satıcının yükümlülüğü malları alıcının taşıyıcısına teslim ettiği andır. Her iki tarafın da anlaşma koşullarını ve yükümlülüklerini tam olarak anlaması, potansiyel anlaşmazlıkları önlemek için önemlidir.
Uluslararası ticarette, tarafların hak ve yükümlülüklerini belirli ve net bir şekilde anlaması hayati öneme sahiptir. FCA (Free Carrier) bu noktada, alıcının ve satıcının sorumluluklarını, maliyetleri ve riskleri belirgin bir şekilde ayırarak, hem deniz taşımacılığında hem de diğer taşıma yöntemlerinde esnek bir kullanım sunar. Ancak, FCA’nın doğru bir şekilde uygulanabilmesi için tarafların bu teslim şeklinin nüanslarını, avantaj ve dezavantajlarını tam olarak anlaması gerekmektedir. Son tahlilde, doğru bilgi ve hazırlıkla FCA, uluslararası ticarette etkili ve şeffaf bir teslimat yöntemi olarak öne çıkar.
